Laten we het even hebben over een groente die vaak wordt onderschat. Zo’n groente die altijd een beetje in de coulissen van de keuken staat. Nooit op het podium, nooit in de schijnwerpers maar ooooh, wat een verborgen pareltje. Ik heb het over prei. Ja, die lange, groene stengel met z’n witte onderkant en zijn bossige kapsel van bladeren. Op het eerste gezicht, is prei misschien niet sexy, maar onderschat ‘m niet. Hij is als die stille buurjongen waar je stiekem een crush op krijgt, basic van buiten, maar oh zo complex en rijk vanbinnen.
Wat is prei?
Prei is familie van de ui, knoflook, bieslook en sjalot. Dus ja, het is een echte allium, een smaakbom kan je ‘m noemen. In tegenstelling tot z’n uienbroers en zussen, vormt prei geen echte bol. In plaats daarvan groeit hij als een soort langgerekte stengel, met een wit-groen kleurverloop dat z’n uiterlijk even charmant als rustiek maakt.
Hij is fris, licht-zoetig en familie van de ui, maar veel milder, zeg maar de zachte tante van de knoflook. Je ruikt hem niet direct uit iemands poriën, maar hij tilt wel je hele gerecht omhoog.
Een duikje in de geschiedenis van prei
Wist je dat prei al werd gegeten door de oude Egyptenaren en Romeinen? De Romeinen geloofden zelfs dat prei goed was voor je stem. Keizer Nero kreeg daarom de bijnaam Porrophagus wat letterlijk betekent: “preivreter”. En eerlijk? Dat zouden we allemaal wat vaker moeten zijn.
Prei heeft zich in de loop van de eeuwen een weg gebaand door Europa en werd een vast onderdeel van de middeleeuwse keuken. Het is zelfs het nationale symbool van Wales! Welshmen dragen prei op hun helm tijdens St. David’s Day. En nee, dat verzin ik niet.
Soorten prei
Je kunt prei in drie hoofdcategorieën opdelen, afhankelijk van wanneer ze geoogst worden. En net als bij kleding, geldt hier ook: het seizoen bepaalt de stijl en de functie!
Zomer prei:
(Oogst: juni tot augustus)
- Uiterlijk: Dun, slank, lichtgroen met een lange witte steel.
- Smaak: Zacht, fris en subtiel ui-achtig.
- Textuur: Delicaat en sappig.
- Toepassing: Perfect voor lichte gerechten zoals salades, roerbak, soepen en quiches. Hij gaart snel, dus ideaal als je niet lang in de keuken wilt staan.
- Pro tip: Gebruik ‘m rauw in flinterdunne ringen in een salade met citroen en olijfolie. Sexy in z’n eenvoud.
Herfst prei:
(Oogst: september tot november)
- Uiterlijk: Iets forser dan zomerprei, met stevigere bladeren.
- Smaak: Iets uitgesprokener dan z’n zomerse broertje, nog steeds mild, maar met een tikje meer pit.
- Textuur: Iets steviger, maar nog steeds goed gaar te krijgen in korte tijd.
- Toepassing: Echt een allrounder. Geschikt voor bijna alles: soepen, stoofpotten, ovenschotels, of gegrild naast een lekker stuk vlees of vis.
- Pro tip: Gebruik herfstprei in een hartige taart met oude kaas en spek, comfort food met karakter.
Winter prei:
(Oogst: november tot maart, soms zelfs april)
- Uiterlijk: Dik, stoer, donkergroen blad, kortere witte steel. Hij ziet eruit alsof hij tegen een sneeuwstorm kan en dat kan ‘ie ook.
- Smaak: Sterker, robuuster, met een diepere uiensmaak.
- Textuur: Stevig, vraagt om wat meer tijd om te garen.
- Toepassing: Topper in stoofgerechten, stevige soepen, of in een gratin met bechamel en kaas. Denk aan boerenkost met een zachte twist.
- Pro tip: Bak winterprei langzaam met boter en tijm, en laat karamelliseren tot hij zoetig en romig wordt, comfort op een bord!
Naast deze seizoenssoorten zijn er ook een paar bijzondere varianten die je als preiliefhebber zeker eens moet proberen.
Baby prei:
- Uiterlijk: Superslank, tenger, elegant. Je zou ‘m bijna in een vaas zetten.
- Smaak: Fijn, subtiel en een beetje nootachtig.
- Toepassing: Fantastisch om heel te grillen of te roosteren. Je eet ‘m bijna als een asperge.
- Pro tip: Leg een paar hele baby preitjes op de BBQ, besprenkel met citroen en Maldon zout, serveer als bijgerecht met een yoghurtdip. Waanzinnig!
Wild prei:
- Niet echt een prei, maar wel verwant en vaak zo genoemd.
- Smaak: Fris en knoflookachtig, zonder de scherpte van echte knoflook.
- Toepassing: Fijnhakken en gebruiken als kruid in salades, pesto’s, of op pasta.
Gezondheid op een stengel
Prei is niet alleen lekker, maar ook nog eens knap gezond. Hij zit bomvol vitaminen en mineralen, zoals: Vitamine K, C en B6, foliumzuur, mangaan, ijzer en prebiotische vezels (goed voor je darmen, lieverd!).
Daarnaast is prei ontstekingsremmend, helpt het je immuunsysteem en ondersteunt het de spijsvertering. En…. Niet onbelangrijk, hij is laag in calorieën, dus je kunt er gerust een extra schepje van nemen.
Prei in je dagelijkse eetpatroon
Oké, leuk dat ‘ie gezond is maar hoe bouw je ‘m nou makkelijk in?
- Vervang ui eens door prei voor een zachtere, zoetere smaak.
- Voeg preiringen toe aan je omelet, wrap of lunchsalade.
- Maak een grote pan preisoep voor de lunch en vries porties in.
- Rooster ‘m in de oven als bijgerecht: gezond, snel en knapperig.
Zo bewaar je prei
Prei is een beetje een diva: hij verzamelt graag zand tussen z’n bladeren. Dus wassen is key:
- Snijd het kontje en het donkergroene deel eraf (hoeft niet in de vuilnisbak, gebruik het voor bouillon!).
- Snijd in de lengte doormidden.
- Spoel grondig onder koud water tussen alle laagjes.
Bewaren? In de koelkast, in een open zak of in een vochtige theedoek. Zo blijft hij tot wel een week goed. Of snijd ‘m alvast in ringen en vries hem in. Lekker handig voor doordeweekse maaltijden.
Zero waste koken met prei
Gooi nooit iets weg wat je nog kunt gebruiken. Van het donkergroene deel van prei maak je:
- Groentebouillon
- Kruidenolie
- Groene pesto (ja, echt!)
- Of droog het en vermaal het tot groen kruidenpoeder.
Je keuken is ineens een sterrenrestaurant, en je afvalbak blijft leger dan je wijnfles op vrijdagavond.
Recepten met prei
Gegrilde prei met Pecorino en gerookte amandelen
O jongens, dit is er eentje voor als je indruk wil maken zonder drie uur in de keuken te staan. Je legt die prei gewoon op de grill, laat ‘m een beetje zwart blakeren, trust the process. En dan komt het: zoute Pecorino en crunchy gerookte amandelen. Het is aards, zout, rokerig en knapperig. Denk aan: luxe restaurant, maar dan gewoon op je balkon met een glas wijn in je hand. Zo’n gerecht dat je tafelgenoten stil maakt. Echt waar!
Risotto met prei, gorgonzola en bacon
Oehhh deze risotto is gewoon comfort food met een stiletto aan. Romig van de gorgonzola, een tikkie funky qua smaak, en dan die zoute krokante bacon erover… Echt, dit is een bord eten waar je voor gaat zitten. Prei zorgt voor die zachte, zoetige onderlaag die alles bij elkaar houdt. Serveer met een glas witte wijn, voeten op tafel, kaarsjes aan. Instant geluk.
Prei en zoete aardappel traybake met kaas en spekjes
Dit is de “alles-op-een-bakplaat-en-hups-de-oven-in” droom van elke drukke foodie. Zoete aardappel die een beetje karamelliseert, spekjes die lekker krokant worden en prei die zacht en smeuïg wordt van de hitte. Gooi daar wat geraspte kaas over en je hebt een doordeweeks feestje. Geen gedoe, alleen maar volle, verwarmende smaken. Lekker met een frisse salade erbij.
Romige preisoep met spruitjes en gerookte amandelen
Ja hoor, romige preisoep met spruitjes, en geloof me: je gaat dit geweldig vinden. De prei zorgt voor dat fluweelzachte mondgevoel, de spruitjes geven body en een bite, en die gerookte amandelen? Crunch + diepgang. Een kommetje van deze soep is als een knuffel in vloeibare vorm. Perfect voor een koude dag, dikke sokken aan, Netflix aan. Bonuspunten als je er een stukje knapperig brood bij serveert.
Prei stamppot met miso en speklappen
Holla, dit is geen stamppot voor watjes. Miso geeft die umami-bom die je normaal alleen bij je favoriete ramenbar krijgt, maar dan gewoon tussen de aardappels. De prei maakt ‘m lekker zacht en lichtzoet, en die speklappen? Die brengen het vetje en het zoutje zoals alleen speklappen dat kunnen. Hollandse pot 2.0, ouderwets maar dan met een oosterse twist. Comfort food voor mensen met smaak.
