Voedselverspilling is in Nederland aan de orde van de dag. Gemiddeld gooien we per persoon zo’n 34 kilo eten per jaar weg. Belachelijk natuurlijk, en al helemaal in een tijd waarin veel mensen moeite hebben om goed rond te komen. Om te laten zien hoe je slim kunt omgaan met wat je kookt en hoe leuk het is om echt alles van een product te gebruiken, schreef ik dit artikel.
Food waste: de feiten
Maar liefst een derde van de wereldwijde voedselproductie wordt verspild. Dat heeft een enorme impact. Want niet alleen het product zelf, maar ook alle energie die de teelt, verpakking en transport heeft gekost gaan verloren wanneer je iets weggooit. Hartstikke zonde natuurlijk. Die verspilling komt op verschillende plekken ‘in de keten’ voor. Bij de producent (boeren, telers, fabrieken en verpakkers bijvoorbeeld) worden producten weggegooid omdat ze een afwijkende maat of vorm hebben; omdat er een overschot is in een bepaalde periode of is er sprake van verspilling omdat er tijdens de oogst producten verloren gaan. Hierover ontstaat gelukkig steeds meer bewustzijn, zodat ook kromme komkommers en tweelingwortels vaker terug te zien zijn in de winkels. Heel goed, want die zijn natuurlijk minstens zo lekker als hun perfect uitziende broertjes en zusjes. Daarnaast wordt er in winkels ontzettend veel weggegooid. Omdat de houdbaarheidsdatum is verstreken (terwijl het vaak nog prima eetbaar is) of omdat het er niet meer mooi uitziet. Als het voedsel eenmaal je huis heeft bereikt, ligt ook daar verspilling op de loer. Het meest verspilde product is brood, maar ook zuivel, groente en fruit worden vaak weggegooid.
Hoe kun je food waste voorkomen?
Om voedselverspilling te voorkomen, kun je verschillende dingen doen als consument. Een paar voorbeelden daarvan zijn:
- Kijk altijd eerst even wat je in huis hebt voordat je boodschappen gaat doen, en maak een boodschappenlijstje zodat je geen dingen dubbel koopt.
- Meet pasta en rijst af voordat je het kookt. Dit zijn ingrediënten waarvan je vaak te veel maakt en dan blijft het over. Zonde! Er bestaan bijvoorbeeld speciale spaghettimaatjes, ideaal!
- Gebruik je zintuigen voordat je iets weggooit. Kijk, ruik en proef in plaats van blind af te gaan op de datum op de verpakking. Zeker met de THT (tenminste houdbaar tot) is dat een goed idee. Voor de TGT (te gebruiken tot) is het wel verstandig om rekening te houden met de datum.
- Bewaar voedsel op de juiste plek. Zoek een keer uit welke groente je het beste in de koelkast kunt bewaren, en welke juist gedijen op kamertemperatuur. Zo verleng je de levensduur van je boodschappen en hoef je minder weg te gooien uiteindelijk.
Van kop tot staart
Een andere manier om food waste tegen te gaan is door het hele product te gebruiken. Voor vlees is daar ooit de term nose to tail–cooking voor bedacht, maar dat kan ook met andere ingrediënten dan alleen dingen met een kop en een staart natuurlijk. Denk aan het donkergroene stuk van prei, het loof van wortel, het blad van radijs of het vocht uit een pot kikkererwten. Stuk voor stuk ingrediënten waar je nog van alles mee kunt. Hieronder geef ik een aantal voorbeelden uit mijn keuken!
- Wortelloof
Van het fijne deel van het loof van bospeen kun je heerlijke pesto maken. Was het goed, want het kan nogal zanderig zijn, en gebruik het dan in plaats van basilicum in een pesto, of ga voor half loof/half basilicum. - Radijsblad
Het blad van radijs wordt vaak weggegooid, maar is heerlijk peperig. Was en droog het goed, en gebruik het als sla. - Pompoenpitten
De pitten van een pompoen zijn geroosterd, een perfecte saladetopping of knapperige snack. Haal daarvoor de pitten uit een pompoen en verwijder de draderige binnenkant die dan meekomt. Kook de pitten 20 minuten in gezouten water, giet af, laat uitlekken en dep goed droog. Hussel ze om met een scheut olijfolie, wat zout en eventueel specerijen naar smaak en bak ze zo’n 20 minuten op 200°C.
- Overrijpe bananen
Oh, the joys of overrijpe bananen! Ik snap niet dat mensen die weggooien, want ze zijn dan juist perfect om te verwerken. In bananenbrood natuurlijk, in muffins, door havermout, in plakjes ingevroren als romig-zoete smoothiebasis: het kan allemaal. Of maak snelle vegan pannenkoekjes van 1 rijpe banaan, 1 cup plantaardige drink, 1 cup havermout en 1 theelepel bakpoeder. Pureren, kwartiertje laten staan en een paar minuten per kant bakken in een scheutje olie. Ook lekker met een handje blauwe bessen en een snuf kaneel erdoor trouwens! Van bananenschillen kun je trouwens ook van alles maken. Nigella Lawson schreef bijvoorbeeld een recept voor bananenschilcurry in haar book Cook, Eat, Repeat, en je kunt er pulled pork-achtige gerechtjes mee maken schijnt… - Ananasschil
Nog een tip in de schillecategorie: tepache van ananasschil. Tepache is een Mexicaans bruisend drankje, ontzettend lekker. Je maakt het door ananasschil te mengen met water en suiker en het in een afgesloten pot weg te zetten. Na 36 tot 48 uur begint het mengsel te borrelen en ontstaat dus een bruisende drank. Een leuk experiment! - Avocadoschil- en pitten
Wil je een stuk stof verven? Dat kan met de pit en schil van avocado! De schoongemaakte schillen en pitten breng je tot tegen de kook aan en laat je een half uurtje sudderen. Daarna is het water lichtrood en kun je er (in azijn geweekte) stof in kleuren. Hoe langer je het laat intrekken, hoe donkerder de kleur. Dit kan ook met uienschillen! - Afsnijdsels en schillen van groente
Misschien wel de meest bevredigende tip van allemaal: bewaar afsnijdsels en schillen van groente die je gedurende de week verzamelt in een ziplockzak in de vriezer. Aan het einde van de week, of wanneer de zak vol is en je tijd hebt, kun je de bevroren groente overgieten met water en er bouillon van maken. Voeg er bijvoorbeeld zwarte peperkorrels, foelie, korianderzaad, laurier en zout aan toe en kook in 1 tot 2 uur tot de helft in op laag vuur. Schep tussendoor met een schuimspaan eventueel schuim dat komt bovendrijven eraf. Zeef de bouillon of giet ‘m door een vergiet, bekleed met een schone theedoek. Proef en breng de bouillon verder op smaak met meer zout, of bijvoorbeeld een scheutje sojasaus.
