Wat als de wereld even geen kleur zou zien?
Sioejeng Tsao (29) ook wel bekend als SEEYOUSIOE is naast kunstenaar en illustrator ook activist en intersectioneel feminist. Voor de coronacrisis heeft ze zich ontpopt tot één van de stemmen die zich in de media uitspreekt tegen het racisme dat Aziatische Nederlanders sinds de uitbraak voor hun kiezen krijgen en is o.a. te zien geweest bij de Wereld Draait Door.
Voor alle kijkers van ‘Culturele donderdag’ schrijft ze de komende maand elke week een artikel over de Oost-Aziatische cultuur, racisme en aanverwante zaken. Ook geeft ze je fijne volgtips om je social media feed diverser te maken. Nog meer weten? Duik dan vooral ook in de boekentips!
Wat als de wereld even geen kleur zou zien?
Het jaar 2020 is nog niet eens voorbij en toch zijn de meeste mensen er al helemaal klaar mee. Begin dit jaar zaten we met z’n allen aan de televisie vast gekluisterd om te horen tijdens de persconferentie dat nu ook Europa in een lock-down zou gaan. De angst en verbijstering sloeg toe. Nederland, ons land waar wij niet anders gewend zijn dan te gaan en staan waar we willen zaten ineens thuis compleet opgesloten.
Waar voor de meeste mensen toen pas de ernst werd in gezien van het virus was het voor de Oost-Aziaten in Nederland al sinds het begin van dit jaar duidelijk. Over de hele wereld werden Chinezen beschuldigd voor het Corona virus. In o.a. Parijs en Amerika werden mensen met een Oost-Aziatisch uiterlijk belaagd en uitgescholden waar na de hashtag #JeNepasUnVirus viraal ging ofwel #ikbengeenvirus.
De hashtag die in de wereld werd geroepen naar de talloze racistische uitspraken en bedreigingen van onschuldige mensen met een Oost-Aziatische achtergrond om meer bewustzijn te creëren tegenover de Westerse bevolking. Niet alleen Chinezen waren de dupe, maar iedereen die volgens het oog op een Chinees zou lijken – waaronder dus ook Vietnamezen, Japanners en Koreanen.
Volg Rui Jun Luong op Instagram
Zelf heb ik mezelf altijd als Nederlander gezien. Pas toen ik naar de basisschool ging besefte ik mij dat dit voor anderen niet perse het geval was. Ik werd dagelijks gewezen op mijn ietwat gele huidskleur en mijn kleine ‘spleet’ ogen. Tijdens verjaardagen werd er luidkeels Hanky Panky Shanghai gezongen waar bij mijn klasgenoten in een kleermakerszit hun ogen trokken tot spleetjes en vrolijk naar mij zaten te lachen. ‘Dit betekent toch fijne verjaardag in het Chinees?’ Ik krijg er weer de rillingen van nu ik er aan terug denk. Hanky Panky is geen Chinees en dat is het ook nooit geweest. Waarom begreep mijn juf het niet als ik haar vertelde dat ik het kwetsend vond en huilend vertelde dat ik het niet wilde zingen?
Mijn juf was een witte vrouw. Net als alle leraren die ik ooit voor de klas heb gehad. Behalve voor aardrijkskunde, meneer Calor was een Surinaamse man. Mijn juf haar belevingswereld was niet gelijk aan de mijne. Wat ik als kwetsend ervaar was voor een ander doodnormaal.
De grappen die ik dagelijks te horen kreeg werden weggezet als grapje en al snel begon ik te twijfelen aan mijn eigen realiteit en ervaringen. Ondanks dat ik altijd trots ben geweest op mijn Chinese afkomst veranderde dit naarmate ik ouder werd. Mijn moeder die als migrant naar Nederland kwam om te zwoegen op haar 24e werd door de maatschappij weggezet als ongeschikt door haar gebrek aan de Nederlandse taal. Ondanks haar behaalde diploma’s in het buitenland en de 3 talen die zij vloeiend sprak waaronder het Malays, Kantonees en Mandarijn Chinees.
Mijn vader was een 2e generatie Chinese Nederlander en geboren en getogen in Amsterdam. Hij sprak de Nederlandse taal vloeiend en is wat je kunt noemen, een diehard Ajacied. Ik keek met trots naar hoe mijn vader pesterijen op straat de kop indrukte wanneer we samen liepen en opmerkingen als ‘Sambal bij of Ga terug naar je eigen land’ naar ons hoofd geslingerd kregen.
Ik was in die tijd niet ouder dan 6 jaar oud. Wanneer je opgroeit als een meisje van kleur heb je gauw genoeg door dat voor jou de kansen anders liggen dan jouw klasgenootje die wel binnen de Hollandse norm valt. Waarom heet ik niet Kelly en heb ik geen blond haar en blauwe ogen? Het is een vraag die mij dagelijks bezig hield.
Vaak heb ik nagedacht hoeveel makkelijker mijn leven dan zou moeten zijn. Nooit meer mijn naam die verkeerd uitgesproken zou worden. Met poppen kunnen spelen die er hetzelfde uitzagen als ik. Nooit meer raar aangekeken worden wanneer ik een dure restaurant of winkel binnenstap en simpelweg over straat kunnen lopen zonder uitgescholden te worden.
Leraren of rolmodellen hebben die op mij lijken en mijn belevingswereld delen. Serieus worden genomen wanneer ik om hulp vraag en dat er ook daadwerkelijk geluisterd zou worden naar wat ik te zeggen heb en niet hoe ik eruit zie. Een blad openslaan of mezelf op de cover van een tijdschrift kunnen zien. De televisie aanzetten en keihard mee kunnen lachen om de grappen die gemaakt worden.
Waarom representatie zo belangrijk is
Afgelopen zomer werd ik 29 jaar. Er werd mij gevraagd of ik gelukkig ben en ik antwoordde volmondig ja. Althans, ik ben een heel stuk gelukkiger dan toen. Sinds een aantal jaar ben ik opnieuw bezig met mijn identiteit te onderzoeken. Wat wil ik als ik later groot ben en wat voor een wereld wil ik dat mijn kinderen in opgroeien?
Het antwoord was simpel. Ik wilde een wereld waarin zij geaccepteerd en geliefd zouden worden voor wie zij zijn. Dat zij gelijke kansen zouden krijgen als de rest van hun leeftijdsgenoten. Dat ik ze mag opvoeden met belangrijke normen en waarden en dat zij trots mogen zijn op waar zij vandaan komen. Mijn vriend is Nederlands dus dat zou betekenen dat zij een deel Nederlander en een deel Chinees zouden zijn. Iets was nog best ingewikkeld kan worden wanneer je je onbewust nog schaamt voor je eigen afkomst.
Toen ik opgroeide in 1991 had ik geen mensen om naar op te kijken behalve mijn eigen ouders. In de media werden Chinezen voornamelijk weggezet als ‘alles-eters’ en werd er voortdurend aan mij gevraagd of ik ook hond at.
Honden waren en zijn nog steeds mijn favoriete dieren dus dit was pijnlijk om bij stil te staan. Natuurlijk zou ik dat nooit doen, dat is toch logisch? Als je jong bent ben je constant op zoek naar herkenning en bevestiging. Wanneer ik op het nieuws zag dat de overheid in China weer iets had gedaan waar ik als persoon niet achter stond wist ik dat ik dit de volgende dag mezelf moest gaan uitleggen op school. Ik stond voor mijn klasgenoten als Chinees-Nederlands meisje gelijk aan de overheid in China.
Dit heb ik heel lang niet begrepen, maar nu ik ouder ben begrijp ik dat het lastig is voor veel mensen om een persoon van kleur los te zien van de landen waar zij oorspronkelijk vandaan komen wanneer er geen presentatoren, acteurs, artiesten, hoofdrolspelers van (kinder)boeken en rolmodellen zijn die zij dagelijks te zien krijgen via de Nederlandse televisiezenders of straatbeeld.
You can’t be what you can’t see, een uitspraak van Marian Wright Edelman, een Amerikaanse activiste voor kinderrechten. Representatie is een ontzettend belangrijk onderdeel van je zelfontwikkeling. Wanneer je jezelf terugziet als de hoofdrolspeler of de held van het verhaal, kun je er pas zelf in geloven dat je meer bent dan de stereotype sidekick of slechterik.
De gevolgen van misrepresentatie
De Nederlandse samenleving is de afgelopen decennia flink veranderd samen met de rollen die verschillende groepen spelen. Het is belangrijk dat de manier waarop deze groepen in de media worden weergegeven, recht doet aan deze veranderingen.
Gebrek aan vertegenwoordiging is net zo schadelijk voor mensen van kleur als een verkeerde voorstelling van zaken. Stereotypen van zwarte mensen, mensen van kleur maar ook LHBTQIA+ en disabled people in zowel films als tv-shows hebben de manier waarop mensen naar bepaalde minderheden kijken verraderlijk beschadigd.
In de sociale psychologie is een stereotype een te algemene overtuiging over een bepaalde categorie mensen. Het is een verwachting die mensen kunnen hebben over elke persoon van een bepaalde groep. Het soort verwachting kan variëren; het kan bijvoorbeeld een verwachting zijn over de persoonlijkheid, voorkeuren of bekwaamheid van de groep.
Eén van de gevolgen van deze misrepresentatie is dat steeds grotere groepen mensen niet gezien worden en dat ook zo ervaren. Wanneer ik word uitgenodigd voor een talkshow of een radio uitzending wil ik het niet altijd maar hebben over racisme of mijn huidskleur.
Ik heb ook skills, ambities en dromen, goeie ideeën. Waarom gaan we het daar niet over hebben? Waarom hebben we het niet over de gelijkenissen in plaats van de verschillen? Wat als de wereld even geen kleur zou zien?
Interessante accounts om te volgen van Nederlandse bodem:
Pete Wu – schrijver en journalist van het boek ‘De Bananengeneratie’
Chanel Lodik – Oprichter van Meer Kleur in de Media
Samya Hafsaoui – (scenario)schrijver en presentatrice
Asian Raisins – Nederlands-Aziatisch Anti Racisme Platform
Lilith Mag – Intersectioneel feministisch mediaplatform
Interessante boeken om te lezen:
Gloria Wekker – Witte onschuld
Reni Eddo-Lodge – Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat
Kinderboeken om (voor) te lezen:
Chee-Han Kartosen Wong & Reza Kartosen Wong – Waar is mijn noedelsoep?
